[Του Γιώργου ΘΕΟΧΑΡΗ* 01/02/2009]
Ένα άνοιγμα στην Ιστορία δημιουργείται με τούτο το βιβλίο, όχι απ' την πλευρά της μεθοδολογικής της θέασης, ούτε από εκείνη της ακαδημαϊκής της θεμελίωσης και, συχνά πυκνά, υπαγορευμένης επιδιόρθωσης, αλλ' από τη μεριά της ανθρωπογεωγραφικής και κοινωνιολογικής της αναγκαιότητας. Μέσ' απ' αυτό το ρήγμα εισβάλλει ευεργετικός ο αέρας της πρωτογενούς καταγραφής των παθών μιας μεγάλης οικογένειας, από το χέρι ενός ανθρώπου της υπαίθρου, και κατ' επέκταση το οξυγόνο της διήγησης πλευρών της ζωής των ανθρώπων που έζησαν σε ένα τμήμα της Ελλάδας τους δύο τελευταίους αιώνες -ακριβέστερα από το 1760 ως το 2005. Εισχωρούμε κι εμείς στην Ιστορία και με οδηγό το κείμενο εντοπίζουμε τις κακοτεχνίες -σε αδεξιότητα ή σε σκοπιμότητα οφειλόμενες, κατ' αρχήν αδιάφορο.
Πρόκειται για έναν τόμο 320 σελίδων, από τις οποίες οι πρώτες 175 καλύπτουν την τυπογραφική αποτύπωση μιας καταγραφής που συντηρούσε ολοζωής ο ιερέας Νικόλαος Βενέτης από το χωριό Λια Θεσπρωτίας, και αφορά στην πορεία της φάρας του Δρόση Βενέτη μέσα στο χρόνο, από το 1760 μέχρι σήμερα. Στις υπόλοιπες 145 βρίσκουμε τις σημειώσεις και τον υπομνηματισμό που πρόσθεσε ο δικηγόρος Αντώνης Βενέτης, γιος του παπά Νικόλα και επιμελητής της έκδοσης.
Εκατοντάδες ονόματα παρατίθενται, σε μιαν ατελείωτη σειρά γεννήσεων, βαπτίσεων, γάμων, θανάτων, νέων γεννήσεων και βαπτίσεων, νέων θανάτων. Παράθεση που θυμίζει το Βιβλίο της Γενέσεως -άλλωστε και ο συγγραφέας του ένας λευίτης υπήρξε...
. . . . . . . . . . . . . . . .
...Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αφηγήσεις: του Δημητρίου Βενέτη για την ομαδική μετανάστευση 10 βλαχοχωριών της Κεντρικής Μακεδονίας στη Ρουμανία το 1932, του Χρήστου Βενέτη για τη ζωή του στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης, της Ξάνθως Βενέτη-Μπαρτζώκη για τον εμφύλιο στην Μουργκάνα, τη μεταφορά της, μαζί με συντοπίτες της, στην υπερορία μέχρι τον επαναπατρισμό τους, το 1954, της Παναγιώτας και του Βασίλη Δέπη για τα ίδια γεγονότα, του Κώστα Μπέσια για τη μεταφορά παιδιών της Μουργκάνας στην Αλβανία.
Πλήθος επίσης πληροφοριών παρέχεται από καταχωρήσεις σε εφημερίδες της εποχής σχετικά με την ζωή ανθρώπων της κοινότητας, εντός και εκτός αυτής π.χ.: από την εφημερίδα Καλαμάς για τους Θεσπρωτούς της Αμερικής, από την εφημερίδα Θεσπρωτικά Νέα για τους κατοίκους του Λια που βρέθηκαν χωρίς τη θέλησή τους το 1949 στη Σκόδρα της Αλβανίας, από την ίδια εφημερίδα (φύλλο της 15/9/1948) διαβάζουμε την είδηση για την απόφαση του ανταρτοδικείου στο Λια, με την οποία καταδικάζονται πέντε Λιώτες σε θάνατο, ανάμεσα στους οποίους και η Ελένη Γκατζογιάννη.
Η επιμέλεια των σημειώσεων έγινε, όπως προαναφέραμε, από τον Αντώνη Βενέτη. Ο ίδιος, πέντε χρονών το 1948, μεταφέρθηκε μαζί με άλλους, μικρότερους και μεγαλύτερους, μέσω της Αλβανίας, με το πολωνικό φορτηγό πλοίο «Κοστιούκο» στην Ανατολική Ευρώπη. Ήταν συνεπιβάτης του κοντοχωριανού του (από τον Τσαμαντά) Μιχάλη Γκανά, ο οποίος το 1981 εμφανίστηκε στα νεοελληνικά γράμματα με την κατάθεση αυτής της εμπειρίας.
Συναθροίζεται το έργο ζωής του ιερέως Νικολάου Βενέτη "Στη σκιά της Μουργκάνας" με τα βιβλία που αναφέρονται σ' αυτή την πολύπαθη περιοχή της Ελλάδας και προτείνεται συνεπώς να διαβαστεί μαζί με την "Μουργκάνα" του Δημήτρη Χατζή, την "Μητριά πατρίδα" του Μιχάλη Γκανά, την "Ελένη" του Νίκου Γκατζογιάννη, την "Μουργκάνα - ένας δεύτερος Γράμμος" και "Οδυσσείς χωρίς Ιθάκη - από τη Μουργκάνα στη Βουδαπέστη" του Κώστα Τσαντίνη, τις "Νέες σελίδες από τον Εμφύλιο Πόλεμο" του Νίκου Γ. Ζιάγκου.
Το βιβλίο, με εξώφυλλο του Σωτήρη Σόρογκα, προλογίζεται από τους συγγραφείς Νίκο Γκατζογιάννη, Βασίλη Γκουρογιάννη, Κώστα Τσαντίνη και Σωτήρη Δημητρίου.
[*Ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης είναι ποιητής και εκδότης του περιοδικού Εμβόλιμο]
Επισκεφτείτε την ομάδα της "φάρας Βενέτη" στο facebook... >>>
